Arginina pod lupą Smart Supplement

Tym razem dzięki analizom przeprowadzonym z użyciem Smart Supplement Monitor sprawdzamy, z czym producenci najczęściej łączą modną od kilku lat argininę, jakie kombinacje składników są stosowane na rynku i jaka jest ich popularność. Przyjrzymy się, jakie działania wykazuje arginina jako składnik dodatkowy i jak jego obecność wpływa na wchłanianie czy działanie innych surowców. A w końcu: czy preparaty wieloskładnikowe argininą są dobrze skomponowane pod kątem filozofii łączenia składników?

Wnioski istotne dla producentów

Analiza wskazuje na rosnącą popularność argininy jako składnika suplementów z uwagi na korzyści dla zdrowia układu krążenia i wzrostu mięśni. Rejestr GIS odnotowuje więcej produktów z argininą, głównie sprzedawanych w sklepach ze zdrową żywnością i odżywkami dla sportowców.

• Dział Badań i Rozwoju (R&D):
  • Smart Supplement Monitor to narzędzie niezbędne dla efektywnego rozwoju nowych produktów. Dzięki analizie synergizmów i antagonizmów między składnikami, R&D uzyskuje kluczowe informacje do tworzenia innowacyjnych i bezpiecznych formulacji produktów.
• Dział Marketingu:
  • Przy użyciu Smart Supplement Monitor, zespoły marketingowe mogą opracowywać celowane kampanie promocyjne i skutecznie pozycjonować produkty z argininą na rynku.
• Dział Sprzedaży:
  • Smart Supplement Monitor stanowi kluczowe wsparcie dla działu sprzedaży, umożliwiając szybką identyfikację potencjalnych konkurentów oraz nowo wprowadzanych produktów na rynek. 
• Perspektywa konsumenta:
  • Wykorzystując Smart Supplement Monitor, producenci mogą lepiej odpowiedzieć na potrzeby konsumentów i dostarczać produkty, które spełniają ich oczekiwania w zakresie zdrowia i stylu życia.

Wnioski istotne dla farmaceutów

Arginina ma klinicznie potwierdzoną skuteczność we wspomaganiu leczenia różnych schorzeń, takich jak: cukrzyca, dusznica bolesna, miażdżyca tętnic, nadciśnienie tętnicze, pre-eklampsja i zaburzenia erekcji. Jest jednak nieskuteczna klinicznie w chorobach nerek oraz gojeniu ran, a farmaceuci powinni być tego świadomi.

• Opieka Farmaceutyczna:
  • Arginina wymaga ostrożnego stosowania, zwłaszcza u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym czy po przebytym zawale mięśnia sercowego. Może też nasilać działanie niektórych leków, co wymaga profesjonalnego nadzoru i monitorowania pacjenta.
• Bezpieczeństwo Pacjenta:
  • Połączenia argininy z innymi substancjami powinny być sprawdzane pod kątem potencjalnych antagonizmów lub synergii. Farmaceuci powinni udzielać pacjentom wskazówek dotyczących bezpiecznego stosowania argininy i możliwych interakcji z lekami. Rozumienie tych czynników pozwoli farmaceutom lepiej doradzać w kwestii medycznego stosowania argininy, zapewniając optymalną opiekę i bezpieczeństwo pacjentów.

Arginina w notyfikacjach GIS

W ciągu ostatnich 90 dni do rejestru GIS zgłoszono aż 96 nowych produktów z argininą (co przedstawiono na wykresie 1). Równo po 10 zgłoszeń, i tym samym najwięcej, pochodziło od producentów: Progres Jacek Kujko i Wspólnicy oraz Unipro. Tuż za nimi uplasowała się firma Biotech S.A. Polska z liczbą 9 zgłoszeń. Po 7 zgłoszeń miały Fitness Authority i Lamirex. Tylko w ostatnim tygodniu unikalnych notyfikacji do GIS wpłynęło aż 5! 

Zdecydowanie najpopularniejszą formulacją był proszek, następnie kapsułka, tabletka i płyn. 

Jak sytuacja kształtowała się w poprzednich latach? W 2020 roku liczba notyfikacji o preparatach z argininą wyniosła 335 (wykres 2). W 2021 roku padł absolutny rekord. “Boom” na argininę zaowocował aż 526 zgłoszeniami. W 2022 liczba ta również była imponująca – 416 zgłoszeń. Jak dane te wyglądają w perspektywie 2023 roku? Tylko w tym roku do GIS wpłynęło aż 413 notyfikacji dotyczących preparatów z argininą, w sumie od 84 producentów. 

Na podstawie wykresu 3 można stwierdzić, że zdecydowana większość, bo aż 94% z nich miało status suplementu diety, 5,2% – żywności wzbogaconej, 1,1% – żywności specjalnego przeznaczenia medycznego. 

Można powiedzieć, że arginina od kilku sezonów jest nadal „trendy”. Wpływa na to wiele czynników, ale chyba najistotniejszym z nich jest promowanie zdrowego stylu życia oraz moda na sylwetkę „prosto z siłowni”. Zdecydowana większość suplementów diety z argininą nie trafia na półki apteczne, ale właśnie do sklepów ze zdrową żywnością, sklepów dla sportowców i do klubów fitness/siłowni. 

Co wiemy o argininie?

L-arginina to aminokwas endogenny, który pełni wiele ważnych funkcji metabolicznych. Jest niezbędna do prawidłowego rozwoju i wzrostu, jako prekursor syntezy białek oraz związków o fundamentalnym znaczeniu w przemianach biochemicznych (np. tlenku azotu, ornityny, poliamin, glutaminianu, mocznika, kreatyny). 

Szczególną rolę L-arginina odgrywa w układzie krwionośnym. Będąc źródłem tlenku azotu, który odpowiada za rozszerzanie naczyń krwionośnych, bierze pośrednio udział w regulacji napięcia ścian naczyń. Synteza tlenku azotu w śródbłonku przeciwdziała rozwojowi nadciśnienia i innym schorzeniom układu naczyniowego – zatem zastosowanie L-arigininy jako leku poprawia funkcje układu sercowo-naczyniowego. 

Arginina to jeden z ulubionych suplementów fanów sportu i bywalców siłowni. Suplementacja tym aminokwasem w ilości 0,1-0,2 g/kg masy ciała ma wpływ na wzrost syntezy tlenku azotu. Związek ten z kolei zapewnia lepszy dopływ krwi do mięśni, odżywia je i wzmacnia odpowiedź anaboliczną na ćwiczenia. Wspomaga także regenerację mięśni po wysiłku. Ale to nie koniec.

Kolejnym metabolitem argininy jest (jak już wspomniano) kreatyna, która obniża poziom kwasicy mleczanowej po wysiłku, przyspiesza tlenowy metabolizm mięśni i wzrost ich masy (dowody ograniczone). Co jeszcze mówią badania? Jedno z badań z udziałem jedynie mężczyzn udowodniło wpływ argininy na ciśnienie skurczowe i zwiększony pobór tlenu, przy czym wyniki były znacznie lepsze, gdy wykonywano ćwiczenia o dużej intensywności. 

Cennym źródłem argininy są orzechy, nasiona roślin strączkowych, mięso i owoce morza.

Dane z rejestru GIS pod lupą

W ogólności arginina występuje pojedynczo, ale zdecydowanie częściej jest obecna w preparatach wieloskładnikowych. Szybka wizualizacja i analiza danych z GIS (wykres 4) – dzięki z technologii Qlik Sense – pokazuje, że producenci najczęściej łączą argininę z:

• witaminą B₆ – 57%,
• beta-glukanem, witaminą C, witaminą D, cynkiem – po 43%,
• bzem czarnym, śliwą afrykańską, palmą sabalową, cysteiną, glutaminą, lizyną, selenem, witaminą B₁₂ – po 29%,
• alaniną, arabinogalaktanem, burakiem zwyczajnym, czosnkiem pospolitym, herbatą chińską, imbirem lekarskim, jodem, izoleucyną, jeżówką wąskolistną, koenzymem Q10, tragankiem błoniastym, pokrzywą zwyczajną, macą, kolagenem, kozieradką pospolitą, melatoniną, magnezem, manganem, metioniną, innymi witaminami z grupy B – po 14%.

Jakie kombinacje składników są stosowane na rynku i jaka jest ich popularność?  

• Powtarzalność wzorca występuje pomiędzy 1144 produktami. 346 produktów stanowi kombinacje, które nie pasują do żadnego wyłonionego modelu składnikowego.
• Produkty układają się w 72 klastry (grupa produktów wykazujących do siebie podobieństwo pod kątem składu), z czego w 3 pierwszych znajduje się 792 produktów. Jest to w zasadzie realizacja prawa Pareto.
• W klastrze 1, arginina występuje raczej w pojedynkę. Jeśli w towarzystwie, to ok. 6-krotnie rzadziej z żeń-szeniem właściwym, buzdygankiem naziemnym, witaminą B₆ czy C (wykres 6).
• W klastrze 2 (wykres 7) sytuacja jest zgoła inna. Są to preparaty “bogate”, gdzie rdzeń w sensie ścisłym stanowi 10 składników, a przy relaksacji warunków mówimy nawet o 16 składnikach. W takim wypadku szczególnie należy zwracać uwagę czy aby obecność tylu składników w jednym preparacie wzajemnie nie wyklucza się. Praktycznie w każdym preparacie zostały wykryty antagonizm oraz synergizm.
• Pozostałe wzorce mogą być interesujące jeśli poszukujemy bardziej zróżnicowanych filozofii tworzenia produktów i inspiracji do wzbogacenia składu lub stworzenia zupełnie nowego produktu.

Typy synergizmów oraz antagonizmów dla argininy – potencjał składnika

Analiza synergizmów i antagonizmów występujących między składnikami jest jednym z podstawowych zadań, przed jakimi staje dział R&D czy brand manager, gdy poszerza paletę produktową (zarówno rozwijając markę parasolową jak i tworząc nową). Dla przypomnienia synergizm w bazie Smart Supplement definiowany jak jako relacja między składnikami preparatów, która poprawia efekty suplementacji. Zależność może być wzajemna lub jednostronna (poprzednik, czyli składnik mający wpływ, poprawia działanie następnika), a antagonizm to relacja między składnikami preparatów, która wyklucza lub osłabia efekty suplementacji. Zależność może być wzajemna lub jednostronna (poprzednik, czyli składnik mający wpływ, osłabia lub wyklucza działanie następnika).

Należy podkreślić, że zależności nie zawsze są symetryczne. Dla przykładu witamina C poprawia wchłanialność żelaza, ale już odwrotnie nie można stwierdzić takiej zależności. Zadanie nie należy do trywialnych, gdyż takich par jest dużo, a wiedza o nich jest rozproszona. Co więcej, merytoryczna ocena artykułów, na których należy się oprzeć pod kątem zbieżności wniosków jest tematem samym w sobie, o rosnącej złożoności obliczeniowej nie wspominając (szczególnie jeśli intencją jest tworzenie produktu o długim składzie).

Oczywiście w przypadku antagonizmów należy dodatkowo brać pod uwagę jeszcze jeden aspekt. Wykrycie takiej relacji jest kompasem mającym swoje zakotwiczenie w EBM, ale jak to w farmacji – wiele zależy również od ilości składnika w produktach. Dlatego zarządzanie taką wiedzą powinno być w rękach profesjonalisty.

• Według bazy Smart Supplement omawiana arginina jako “poprzednik”, czyli składnik wpływający na inny składnik tylko w jednym kierunku (asymetria wpływów), wykazuje 14 synergizmów oraz 6 antagonizmów.
• W przypadku antagonizmów jedynym typem zależności jest zwiększany efekt ujemnego wpływu na organizm. Szczególnie należy brać pod uwagę wspólny hipotensyjny wpływ składników, jak to jest w przypadku beta-glukanów oraz L-cytruliny.
• W synergizmach natomiast przeważa zwiększony efekt działania jednej lub obu substancji. 
• Arginina występuje także jako następnik w rozpatrywanej parze zależności (czyli to nią mają wpływ inne składniki – asymetria wpływów). Oznacza to, że to inne składniki wywierają na nią wpływ.
• Takich par w podziale na synergizmy i antagonizmach jest odpowiednio 11 i 5.

Naniesienie tych zależności na produkty zgłaszane w GIS – np. w przypadku wcześniej prezentowanego klastra (2) skupiającego produkty z długimi składami – pozwala prześledzić indywidualne podejście producenta. Jeśli poruszamy się w tym samym klastrze oznacza to, że pod kątem składu są to dla nas najbliżsi konkurenci. Analizę można poszerzyć o benchmarki inaczej skonstruowanych wzorców, dopasować własne strategie pozycjonowania komunikacji czy budowania propozycji wartości.

Arginina w świetle EBM (evidence-based medicine). Na co uważać?

Arginina ma klinicznie potwierdzoną skuteczność w schorzeniach typu: cukrzyca, dusznica bolesna, miażdżyca tętnic, nadciśnienie tętnicze, stan przedrzucawkowy oraz zaburzenia erekcji.

Ograniczona skuteczność substancji została potwierdzona w: chromaniu przestankowym, zastoinowej niewydolności serca oraz (co bardzo ważne z punktu widzenia farmaceuty/producentów) w poprawie wyników sportowych, wydolności fizycznej. 

Warto zwrócić uwagę, że arginina okazała się nieskuteczna klinicznie w chorobach nerek oraz w gojeniu ran. Z uwagi na właściwości rozszerzające naczynia krwionośne nie jest zalecana u pacjentów po ostrym zawale mięśnia sercowego oraz powinna być ostrożnie stosowana przez pacjentów z nadciśnieniem. Aminokwas ten może także nasilać działanie triazotanu glicerolu, monoazotanu izosorbidu i generalnie leków obniżających ciśnienie tętnicze. Również biorąc pod uwagę działanie hipoglikemizujące, jednoczesne stosowanie L-argininy z lekami przeciwcukrzycowymi może mieć działanie addytywne.

Czy preparaty multi z argininą są dobrze skomponowane pod kątem filozofii łączenia składników? Sprawdzamy.

• Arginina i witamina B₆/B₁₂ – witamina B₆, podobnie jak arginina, bierze udział w wielu przemianach metabolicznych. Jest kluczowa w procesie przemiany hemu do hemoglobiny oraz pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu homocysteiny. Ponadto, przyczynia się do powstawania przeciwciał wspomagając odporność. Witamina B₁₂ jest konieczna dla prawidłowego krwiotworzenia, a jej niedobór może być przyczyną niedokrwistości megaloblastycznej. Udane pary? Tak, biorąc pod uwagę korzystny wpływ tych substancji na układ krążenia. 
• Arginina i beta-glukan, witamina C, witamina D, cynk, bez czarny – to również udane połączenie. Co prawda udział witaminy C w profilaktyce przeziębień jest dyskusyjny (regularna suplementacja witaminy C w dawkach > 200 mg/dobę w niewielkim stopniu skróciła czas utrzymywania się objawów przeziębienia: średnio o 7,7% u dorosłych i 14,2% u dzieci – czyli o ok. 1 dzień), ale sam kwas askorbinowy jest niezbędną substancją, którą należy dostarczać do ustroju egzogennie. Dodatkowo – jako niezbędny w syntezie kolagenu – może wspomagać gojenie ran Warto wspomnieć, że proces ten znacząco przyspiesza również cynk. Takie połączenia byłyby naprawdę pożądane, gdyby nie fakt, że omawiana arginina jest nieskuteczna klinicznie jako suplement wspomagający proces gojenia się ran… Jeżeli chodzi o pozostałe wymienione substancje/surowce to mają one udowodnione działanie proodpornościowe, ale sama arginina (zgodnie z EBM) takowych działań już nie posiada… Ponadto korzystając z bazy wiedzy Smart Supplement można dowiedzieć się, że arginina i beta-glukan stosowane łącznie mogą wykazywać działanie hipotensyjne. Przy jednoczesnym stosowaniu obu substancji należy monitorować ciśnienie tętnicze krwi.
• Arginina i śliwa afrykańska, palma sabalowa – wyciąg z kory śliwy afrykańskiej jest stosowany w objawowym leczeniu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, natomiast skuteczność palmy sabalowej w tym schorzeniu jest niejasna (wciąż brakuje twardych dowodów). Niemniej jednak, biorąc pod uwagę bezpieczeństwo stosowania wszystkich składników, stanowią one udany mix w preparatach kierowanych dla mężczyzn. 

Podsumowując, arginina jest jak najbardziej na topie. Ma udowodnione działanie w kilku schorzeniach, ale w wielu suplementach diety jest dodawana tylko na podstawie sprzecznych wyników badań dotyczących skuteczności. Rekomendacja farmaceuty? Najlepiej skoncentrować się na jej działaniu leczniczym w kontekście zaburzeń erekcji i chorób układu krążenia.

Bibliografia:

1. Ścibior, D., Czeczot, H.; Arginina-metabolizm i funkcje w organizmie człowieka; Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej; ISSN: 0032-5449 | E-ISSN: 1732-2693 | ICV: 151,25 | IF: 0.878 | MEiN: 40

2. Ścibior, D., Czeczot, H.; Arginina – metabolizm i funkcje w układzie sercowo−naczyniowym; Katedra i Zakład Biochemii AM w Warszawie; Adv Clin Exp Med 2005, 14, 5, 1041–1050

3. Durkalec-Michalski, K., & Jeszka, J. (2011). Czy suplementacja argininą jest skuteczną metodą wspomagania zdolności wysiłkowych w sporcie?. Zeszyty Naukowe Wielkopolskiej Wyższej Szkoły Turystyki i Zarządzania w Poznaniu, (6), 101-111.

4. Cynober, L., Le Boucher, J., & Vasson, M. P. (1995). Arginine metabolism in mammals. The Journal of Nutritional Biochemistry, 6(8), 402-413.

5. Bailey, S. J., Winyard, P. G., Vanhatalo, A., Blackwell, J. R., DiMenna, F. J., Wilkerson, D. P., Jones, A. M. (2010). Acute L-arginine supplementation reduces the O2 cost of moderate-intensity exercise and enhances high-intensity exercise tolerance. Journal of applied physiology (Bethesda, Md. : 1985), 109(5), 1394–1403.

6. McNeal, C. J., Meininger, C. J., Reddy, D., Wilborn, C. D., & Wu, G. (2016). Safety and effectiveness of arginine in adults. The Journal of nutrition, 146(12), 2587S-2593S.

7. Desneves, Katherine J., et al. Treatment with supplementary arginine, vitamin C and zinc in patients with pressure ulcers: a randomised controlled trial. Clinical nutrition 24.6 (2005): 979-987.

8. Stach K, Stach W, Augoff K. Vitamin B6 in Health and Disease. Nutrients. 2021 Sep 17;13(9):3229. doi: 10.3390/nu13093229. PMID: 34579110; PMCID: PMC8467949.

9. Hemilä, H., Chalker, E. (2013). Vitamin C for preventing and treating the common cold. The Cochrane database of systematic reviews, (1), CD000980.

10. Huynh NT, Tayek JA. Oral arginine reduces systemic blood pressure in type 2 diabetes: its potential role in nitric oxide generation. J Am Coll Nutr 2002;21:422-7.

11. Maki, K. C., Galant, R., Samuel, P., Tesser, J., Witchger, M. S., Ribaya-Mercado, J. D., Blumberg, J. B., and Geohas, J. Effects of consuming foods containing oat beta-glucan on blood pressure, carbohydrate metabolism and biomarkers of oxidative stress in men and women with elevated blood pressure. Eur J Clin Nutr 2007;61(6):786-795.

12. Natural Medicines. (2020). Saw Palmetto. Aktualizacja: 20.07.2020

13. Wilt, T., Ishani, A., Mac Donald, R., Rutks, I., & Stark, G. (2002). Pygeum africanum for benign prostatic hyperplasia. The Cochrane database of systematic reviews, 1998(1), CD001044.